احداث مزرعه جهت کوچ زنبور عسل، به بررسی‌های دقیقی برای انتخاب صحیح محل استقرار زنبورستان نیاز دارد. در ادامه به‌اختصار شرایط مطلوب برای محل استقرار کندوها را بررسی می‌کنیم.
- پوشش گیاهی منطقه: منطقه باید سرشار از انواع گیاهان که منابع خوبی برای شهد و گرده هستند، باشند. (به مطالب موجود در سایت مراجعه شود.)
- اهمیت وجود منبع آب سالم در اطراف زنبورستان: باید مزارع اطراف بررسی شود و احتمال ورود سم یا عوامل آلوده‌کننده به منبع آب در طول استقرار زنبورستان بررسی گردد.
- فاصله زنبورستان از مناطق مسکونی: زنبورها با توجه به شعاع پرواز خود می‌تواند تا12کیلومتر از محل زنبورستان دور شود. نزدیکی زنبورها به نقاط شهری می‌تواند باعث تلفات زنبورها در مقابله با آلودگی زندگی شهرنشینی شود.
- بهداشت منطقه: برای احداث یک مزرعه برای کوچ زنبور عسل باید در نظر داشت که یکی از روش‌های اقتصادی برای جلوگیری از بیماری زنبورها و تلفات گسترده بررسی بهداشت منطقه است.
- آلودگی صوتی و بوهای نامطبوع: زنبورستان باید 2کیلومتر از دامداری‌ها، مرغداری‌ها و مجتمع‌های تولیدی که باعث آلودگی هوا می‌شود فاصله داشته باشد.سروصدا و بوی نامطبوع می‌تواند باعث هراس زنبورها و فرارشان شود.
- شرایط آب و هوایی: به‌طورکلی شرایطی که تعادل آب‌وهوا را برهم میزند شرایط را برایاستقرار زنبورستان سخت‌تر می‌کند. گرما و سرمای شدید بیش از تحمل زنبورها، بارندگی پیوسته و زیاد، هوای ابری در بیشتر اوقات فصل موردنظر، بادهای شدید، هوای شرجی و یا غالباً مه‌آلود،آلودگی غیرقابل‌تحمل هوا و تغییر شدید دمای هوا می‌تواند از عوامل نامطلوب کننده منطقه برای استقرار زنبورستان باشد.
موقعیت منطقه‌ای برای کوچ زنبور عسل
ازلحاظ منطقه و موقعیت جغرافیایی برای کوچ زنبورها توجه به برخی نکات زیر ضروری است:
حصار زنبورستان: در برخی مناطق برای در امان بودن از حملات حیوانات وحشی حصار زنبورستان انجام گردد.
مسافت مکان جدید زنبورستان تا مکان قبلی: برای جلوگیری از مراجعت دوباره زنبورها به محل اولیه زنبورستان حداقل باید 6 کیلومتر بین دو محل فاصله وجود داشته باشد. در ادامه نحوه مدیریت فضای زنبورستان بررسی خواهد شد.
دسترسی زنبورستان به جاده: دسترسی به زنبورستان برای حمل‌ونقل، بارگیری و تخلیه کندوها بسیار اهمیت دارد و این میزان نزدیکی به جاده نباید باعث تلفات زنبورها شود. مناسب‌ترین مناطق استقرار یک زنبورستان بهترین مکان یک باغ یا مزرعه بزرگ است.
رعایت فاصله زنبورستان‌ها از هم: حداقل فاصله لازم برای استقرار زنبورستان‌ها از یکدیگر 6 کیلومتر است. مشکلات بسیاری در صورت عدم رعایت این فاصله ایجاد می‌گردد. جابه‌جایی بیماری‌ها و کم شدن منابع گرده و شهد و در مواردی غارت برخی از این مشکلات‌اند.
اهمیت کوچ زنبور عسل
کوچ زنبور عسل ازنظر اقتصادی برای زنبورداران حرفه‌ای اهمیت بسیار زیادی دارد. زنبورداران باتجربه، با توجه به تجاربی که در طول سال‌ها در زمینه زنبورداری از گیاهان عسل زا، منطقه‌ای رویش و زمان شروع شهد کسب کرده‌اند، در طول سال به مناطق مختلف کوچ می‌نمایند.
این اقدام به آن‌ها امکان می‌دهد که از منابع گل متنوع‌تری در طول سال استفاده نمایند. زنبورداران در بهار کلنی‌های خود را به مزارع مرکبات و جنگل، در تابستان به مراتع سرسبز ییلاقی، و در پاییز به مزارع آفتابگردان و دانه‌های روغنی کوچ می‌دهند و از این منابع بهره‌برداری می‌نمایند. این استراتژی به زنبورداران امکان مدیریت بهینه جمعیت زنبورها و استفاده از منابع گل بهتر را می‌دهد.
کوچ زمستانی زنبور عسل نقش مهمی در رشد کلنی‌ها و تولید بچه کندو دارد. این نوع کوچ صرفاً برای تقویت زنبورها قبل از جریان شهدهای بهاری انجام می‌شود. زنبورداران عمدتاً در اوایل بهار مناطق گرمسیری را ترک کرده و به مزارع مرکبات و مناطق جنگلی کوچ می‌نمایند.
زنبوردارانی که قادر به کوچ زمستانه نیستند، با گرم شدن تدریجی هوا و بازگشت به فعالیت مجدد، معمولاً کلنی‌های خود را در همان مکانی که زمستان گذرانی کرده‌اند، ، شروع می‌نمایند. این استراتژی‌های کوچ به زنبورداران این امکان می‌دهد که به بهره‌وری بهتری از زنبورها و منابع گل در طول سال دست یابند و درنهایت به بهبود عملکرد اقتصادی زنبورداری خود بپردازند.
تقویت زنبور قبل از کوچ
استفاده از مکمل زنبور عسل بن‌زا بی در روزهای قبل از کوچ به تقویت سیستم ایمنی زنبورها و کاهش استرس ناشی از کوچ کمک می‌کند. مواد مفیدی همچون سلنیوم در مکمل، به‌عنوان آنتی‌اکسیدان عمل کرده و تلفات ناشی از استرس را کاهش می‌دهد.
منگنز و روی نیز در این مکمل نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و کاهش استرس زنبورها دارند. در مراحل کوچ، استفاده از این مکمل باعث بهبود شرایط زنبورها شده و مقاومت آن‌ها در برابر استرس زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد.
